JAVASPA
Καν’το σωστά ή άντε και…
Οι γραμμές που θα διαβάσετε παρακάτω, γράφτηκαν τα ξημερώματα της τελευταίας Κυριακής του Νοεμβρίου, μέσα σε μια έντονη ψυχολογική και ιδεολογική φόρτιση. Αυτή η μικρή εισαγωγή καταγράφεται για να προετοιμάσει τον καθένα και την καθεμία στο να μην περιμένει να δει μια βαθιά και εκτενή ανάλυση. Άλλωστε αυτό θα γίνει -και έχει γίνει- σε άλλα κείμενα. Στο παρόν κείμενο συμπυκνώνονται οι πολιτικές θέσεις και οι απόψεις πάνω στην πολιτικοποιημένη d.i.y έκφραση, λόγο της προσωπικής αίσθησης ότι υπερκαλύφθηκαν από την καθημερινή εκφυλισμένη εννοιολογία και πρακτική μερικών. Δεν γνωρίζω αν αυτό έγινε εσκεμμένα ή όχι, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι εμείς -οι ίδιοι οι καταπιεσμένοι- πρέπει να συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε(1) τις ιδέες που δημιουργήσαμε.
Τα γεγονότα γύρω από την d.i.y πολιτικοποιημένη έκφραση τρέχουν ραγδαία, την ώρα που η συνολική κρίση(2) έχει άμεσες επιπτώσεις στους χώρους και τους ανθρώπους που τρέχουν αυτές τις εκδηλώσεις. Μακάρι να μπορούσα να εξηγήσω μέσα από μερικές γραμμές την ανάγκη μου στο να λυθούν οριστικά κάποια (αυτονόητα) ζητήματα, αλλά στην συγκεκριμένη φάση η γέννηση ενός πρώτου προβληματισμού μου είναι αρκετή.
Καλώς ή κακός -για μένα πολύ καλώς- η αυτοοργανωμένη και κυρίως d.i.y έκφραση στον ελλαδικό χώρο, έχει συνδεθεί άμεσα και έμμεσα με το αναρχικό-αντιεξουσιαστικό κίνημα. Αυτό μεταφράζετε στην πράξη ότι οι μουσικές υποκουλτούρες όπως το πανκ και τοhiphop, μετουσιώθηκαν πολύ γρήγορα σε αντικουτλούρες. Απέκτησαν δηλαδή με την πάροδο του χρόνου σαφή πολιτικούς στόχους, δημιουργώντας παράλληλα νέες ιδεολογικές στοχεύσεις. Οι αντικουλτούρες και η πολιτικοποιημένη έκφραση δεν αποτέλεσαν ποτέ -και ούτε επιδιώκουν να γίνουν- πρωτοπορία. Η πρωτοπορία γεννιέται από τα ίδια τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα μέσα σε μια προσπάθεια εύρεσης λύσεων απέναντι στα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά αδιέξοδα.
Η υποκουλτούρα του πανκ αποτέλεσε μια απάντηση της λευκής (νεανικής) εργατικής τάξης απέναντι στην κοινωνική απαξίωση των νέων, την διαχείριση του ελεύθερου χρόνου, το οικονομικό αδιέξοδο και τον καθωσπρεπισμό μιας κοινωνίας που αρέσκεται στο να καταναλώνει. Αντίστοιχα και η μαύρη υποκουλτούρα του hiphop -που γεννήθηκε μέσα από ρατσιστικούς και φυλετικούς διαχωρισμούς- πολεμώντας παράλληλα τα οικονομικά και πολιτικοκοινωνικά αδιέξοδα.
Οι υποκουλτούρες αυτές, στο θέμα της μουσικής έκφρασης για να μην το γενικεύουμε, γέννησαν κάποια χαρακτηριστικά, δόμησαν πολιτικές και ιδεολογικές βάσεις και πάνω σε αυτές λειτούργησαν. Η μετέπειτα γενιές, όπως αυτή της δικής μας του σήμερα, όταν ταυτίζονται με αυτές τις πρακτικές γνωρίζουν ότι θα κινηθούν επάνω σε ένα είδη δομημένο ιδεολογικό υπόβαθρο. Με βάση τις συνθήκες που επικρατούν την δοσμένη χρονική στιγμή, ανάλογη θα είναι και η προσαρμογή των νέων εμπειριών και δεδομένων, πάντα όμως σε συγκεκριμένα πλαίσια. Όταν κάποιο άτομο λειτουργεί με τρόπο που εμποτίζει αυτές τις πρακτικές με χαρακτηριστικά που έρχονται σε πλήρη σύγκρουση μεταξύ τους, τότε αθέμιτα ή μη, πραγματώνει την ίδια και χειρότερη δουλειά του ίδιου του κράτους: εκφυλίζει και αφομοιώνει.
Επειδή αυτοί οι ορισμοί σίγουρα θα είναι δυσνόητοι για κάποιον ή κάποια που γνωρίζει την πολιτικοποιημένη έκφραση μόνο από την πλευρά του αποτελέσματος, θα χρησιμοποιήσω παρακάτω κάποια παραδείγματα που τελευταία φαίνεται πως έχουν πάρει μεγάλο μερίδιο παρουσίας στην d.i.y έκφραση.
Η άμεση λοιπόν ταύτιση που προαναφέρθηκε μεταξύ του d.i.y-αντιεξουσαστικού κινήματος, γεννά μια συνεχή ιδεολογική εξέλιξη και έναν συνεχή πολιτικό εμπλουτισμό μέχρι σήμερα. Όσα αδιέξοδα και αν υψώθηκαν μέσα από αυτές τις ιδέες, άλλες τόσες απαντήσεις γεννήθηκαν-γεννιούνται ταυτόχρονα από την ίδια την δυνατότητα επιλογής. Η ποικιλομορφία όμως επειδή είναι ορατή μόνο μέσα από συγκεκριμένα πολιτικά πλαίσια, αν αυτά ξεπεραστούν τότε παύουμε να μιλάμε πλέον για αυτοοργανωμένη έκφραση.
Για τα ελληνικά δεδομένα και χωρίς να κάνω μεγάλη ανάλυση, η αυτοοργανωμένη μουσική σημαίνει “το κάνω και το αναπαράγω μόνος”. Δηλαδή , δημιουργώ την μουσική μου για παράδειγμα, μόνος η με παρέα, με δικά μου ή δικά μας μέσα, χωρίς την παρουσία ειδικών, εταιρειών κ.λ.π. Στο στάδιο της αναπαραγωγής και διάθεσης-κυκλοφορίας ακολουθείτε και εδώ ακριβώς η ίδια λογική. Δεν γεμίζονται τα ράφια των μαγαζιών και των δισκοπωλείων, αλλά οι πάγκοι αυτοοργανωμένων χώρων και στεκιών, καταλήψεων και αντίστοιχων εκδηλώσεων. Κοντολογίς, δεν χρησιμοποιείτε το είδη υπάρχουν βιομηχανικό-εμπορευματικό δίκτυο, αλλά το αλληλέγγυο δίκτυο που δημιουργούν οι ίδιοι οι εκφραστές αυτής της κουλτούρας. Ακόμα και στον οικονομικό τομέα -όχι της πληρωμής αλλά της χρηματικής συντήρησης (όπου υπάρχει), λειτουργούν όλα κάτω από τον όρο της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης και του αλληλοσεβασμού.
Υπάρχει λοιπόν μέσα στο d.i.y ένας μεγάλος βαθμός επιλογών και τρόπων λειτουργίας, δίνοντας στον καθένα και στην καθεμία την επιλογή να χρησιμοποιήσει τον δρόμο που θα του φανεί πιο ρεαλιστικός. Για παράδειγμα αν θα θέλει να έχει αντίτιμο(3) στις δουλειές, ή αντί αυτού να υπάρχει ελεύθερη συνεισφορά ακόμα και η πολιτική θέση του “χωρίς αντίτιμο”. Εδώ όμως βρίσκετε και το στάδιο από το οποίο ξεκινάνε και οι αντιφάσεις καθώς αυτές είναι οι κυρίως υπεύθυνες για την αλλοίωση και παρερμηνεία των εννοιών. Πιο συγκεκριμένα
α) Η ύπαρξη πολιτικού στίχου(4) δεν σημαίνει τίποτα αν δεν ακολουθηθεί από μια στοχευμένη αντιεμπορευματική λογική. Το να μιλάει κανείς με όρους όπως αμεσοδημοκρατία, αντιφασισμός και λοιπές πολιτικές έννοιες και την ίδια στιγμή να τις παρουσιάζει μέσα σε μαγαζί -με ή χωρίς είσοδο- δεν αποτελεί καμία πολιτικοποιημένη-d.i.y κίνηση. Είναι απλά ένα καθαρά εμπορευματοποιημένο γεγονός το οποίο αναπαράγει το κέρδος του αφεντικού και τις ληστρικές-καταπιεστικές εργασιακές σχέσεις μεταξύ εργοδότη-εργαζόμενου(5) και εργαζόμενου-πελάτη.
β) Η τελευταία μόδα του να πουλάει κάποιος “επαναστατιλίκη” παίζοντας σε μια πλατεία ή μια αντίστοιχη πολιτική εκδήλωση με κατάληψη χώρου και την επόμενη να βρίσκετε πίσω από τις τζαμαρίες καταστημάτων, αυτό αποτελεί μια κίνηση καθαρά εκτός της αυτοοργανωμένης λογικής. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί απλά μαλακία αφού ούτε επαγγελματισμός είναι ούτε πολιτική θέση. Πέραν όμως του κρύου χιούμορ, η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη: Αυτή η αντιφατική λογική εφαρμόζετε για το “ψάρεμα” κοινού μέσα σε μια προσπάθεια δημιουργίας “επαναστατικού-ματσό προφίλ”, μιας και αυτό είναι που “πουλάει” τον τελευταίο καιρό λόγο των συνθηκών.
γ) Το να δηλώνει κάποιος εκφραστής της d.i.y έκφρασης, χρησιμοποιώντας αντιμπατσικούς και αντιρατσιστικούς στίχους, παίζοντας ταυτόχρονα σε εκδηλώσεις με συγκροτήματα που είναι σεξιστές ή απλά “ματσό” στο μικρόφωνο, αυτό από μόνο του δηλώνει την αντίφαση.
Το d.i.y σημαίνει ότι στην πράξη υποστηρίζω και συνδιαμορφώνω με ανθρώπους που τηρούν κάποια βασικά κοινά χαρακτηριστικά. Ο αντισεξισμός, ο αντιρατσισμός, ο αντιφασισμός και όλες αυτές οι όμορφες έννοιες δεν είναι μόνο για να υπάρχουν γραμμένες απλά σε ένα πανό, αλλά για να είναι ριζωμένες μέσα στην καθημερινότητα αυτών που την ακολουθούν. Είτε είναι δηλαδή άτομα ενός πολιτικοποιημένου συγκροτήματος, είτε άτομα συλλογικοτήτων και πολιτικών ομάδων, είτε συνδιοργανωτές.
Τι είναι και τι πρεσβεύει τελικά το “καν’ το μόνος σου”
D.i.y λοιπόν ή πολιτικοποιημένη έκφραση -για τα δεδομένα του ελλαδικού χώρου- είναι μια μορφή έκφρασης που μέσω της εφαρμογής της δεν παράγει κέρδος για να το καρπωθεί κάποιο τρίτο πρόσωπο, δεν αναπαράγει τις καπιταλιστικές εργασιακές σχέσεις, δεν παράγει ρόλους και διαχωρισμούς μεταξύ καλλιτεχνών και κοινού. Το d.i.y προτάσσει πάντα την αλληλεγγύη και την αυτοοργάνωση μεταξύ των ανθρώπων που είτε θέλουν να δημιουργήσουν και να εκφραστούν, είτε απλά να ψυχαγωγηθούν μέσα από αυτό. Όλα αυτά τα δεν, από μόνα τους κάνουν ξεκάθαρο ότι στην πολιτικοποιημένη έκφραση δεν είναι “το συγκρότημα” αλλά ένα ολόκληρο δίκτυο ανθρώπων. Γι’ αυτό το λόγο και η ευθύνη του καθένα από εμάς που συμμετέχουμε ή από αυτούς-αυτές που θέλουν να συμμετάσχουν μέσα σε αυτή την κουλτούρα είναι μεγάλη. Άλλωστε αν δεν υπήρχε αυτή η αλληλοσυμπλήρωση δεν θα χρειαζόταν να μπαίνουμε σε μια συνεχή κριτική και εξέλιξη των χαρακτηριστικών αυτών. Δεν είναι λοιπόν πρωτοπορία όπως προανέφερα στην αρχή, είναι εξέλιξη και η εξέλιξη είναι άκρως σημαντικό να γίνετε μέσα από οριζόντιες, αντιεμπορικές διαδικασίες, μέσα σε χώρους που εμείς οι ίδιοι κατακτήσαμε.
Κάτι για το τέλος και την υπεράσπιση του hiphop
Όλες αυτές οι παρατηρήσεις, αποτυπώθηκαν με μόνο σκοπό να κατανοηθεί ότι η πολιτικοποιημένη έκφραση στον ελλαδικό χώρο δεν είναι μόνο η μουσική, αλλά μια ολόκληρη στάση ζωής και καθημερινής πρακτικής. Μέσα από την εφαρμογή και κυρίως αποδοχή των φαινομένων που -συνοπτικά- αναλύθηκαν, αλλοιώνετε όλο αυτό το ιδεολογικό υπόβαθρο αυτής της αντικουλτούρας που τόσα χρόνια υπερασπιζόμαστε μέσα στους πολιτικό-κοινωνικούς μας χώρους.
Στην τελική το hiphop δεν αποτέλεσε ποτέ απλά ένα μουσικό είδος. Δηλαδή ένα μουσικό στυλ αποστειρωμένο από κάθε πολιτικό, ιδεολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Το hiphop αποτέλεσε ξεκάθαρα και εξ ορισμού μια μορφή υποκουλτούρας των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Γι’ αυτό το λόγο και δεν χωράει μέσα στην βία της βιομηχανίας. Αν κάποιος ή κάποια θέλει να κάνει απλά μουσική και να βγάλει βίτσια, αποθημένα και κέρδη, μπορεί να επιλέξει ένα από τα δεκάδες μουσικά είδη που κυκλοφορούν στην αγορά. Το hiphop δεκαετίες τώρα προσπαθεί να βρει τον δρόμο του μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής χειραφέτησης. Όσοι και όσες δεν μπορείτε να το ακολουθήσετε, αφήστε το στην ησυχία του…ή αλλιώς κάντε το σωστά ή άντε και …
Javaspa | (Ένας δύσκολος) Νοέμβρης του 2011
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Το έχω αναφέρει πολλές φορές στο παρελθόν. Είναι πολύ σκληρό το να καταφέρνει ένα εξουσιαστικός μηχανισμός να αφομοιώνει μια υποκουλτούρα των κατώτερων κοινωνικά στρωμάτων (βλ. Punk και HipHop). Πολύ πιο σκληρό όμως είναι όταν παρερμηνεύονται και αποδυναμώνονται πολιτικά από τους ίδιους τους εκφραστές. Αυτό γιατί μέσα από τους εκφραστές, οι πρώτοι που θα οικειοποιηθούν αυτή την αλλοιωμένη δομή, θα είναι όσοι και όσες προσπαθήσουν να ταυτιστούν με αυτές της υποκουλτούρες.
(2) Δεν αναφέρομαι μόνο στην γνωστή παγκόσμια οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στην κρίση του γενικότερου αναρχικού και αντιεξουσιαστικού κινήματος που μετά από κάποιες ημερομηνίες “κλειδιά”, δέχθηκε ένα δυνατό πολιτιστικό πλήγμα.
(3) Το χρηματικό αντίτιμο στις δουλειές της πολιτικοποιημένης έκφρασης μπαίνει με μόνο σκοπό την επιστροφή των λειτουργικών εξόδων. Δεν έχει καμία σχέση με τις γνωστές ταρίφες -των κατά άλλα αντιεμπορικών και “underground”– που εμπεριέχουν και ένα μικρό ή μεγάλο ποσοστό κέρδους
(4) Ο πολιτικοποιημένος στίχος στο ελληνόφωνο ραπ βρίσκετε ακόμα σε βρεφικό στάδιο. Το επίπεδο ανάλυσης θυμίζουν –ακόμα- εκθέσεις γυμνασίου.
(5) Εργάτες θα είναι αυτοί που θα μαζεύουν το μαγαζί μετά το τέλος της συναυλίας. Τις περισσότερες φορές οι υπερωρίες από αυτή την εργασία είναι απλήρωτες ενώ η ύπαρξη ενσήμων αποτελεί πρωταπριλιάτικο αστείο.
[PDF]
